بیانیۀ پنجمین رویداد دوسالانۀ کوه‌نوشته‌ها
به اهتمام: بنیاد محمدی‌فر با همکاری انجمن کوهنوردان ایران و مجلۀ بخارا
بیستم آذر 1401
رویداد فرهنگیِ گرامیداشتِ نویسندگانِ «کوه‌نوشته‌ها» هر دو سال یک بار، همزمان با «روز جهانی کوهستان»، به اهتمام بنیاد محمدی‌فر و با همکاری انجمن کوهنوردان ایران برگزار می‌شود. در رویداد سال جاری (پنجمین رویداد) پشتیبانی «مجلۀ بخارا» نیز نصیب شده است و بنیاد محمدی‌فر این را به فال نیک می‌گیرد و از مدیر کوشا و فرهنگ‌دوست این مجلۀ وزین فرهنگی، جناب آقای علی دهباشی سپاسگزار است.
در دور پیشین، چهارمین دورۀ دوسالانۀ کوه‌نوشته‌ها (به سال 1399) در حالی برگزار شد که ایران، همچون بسیاری از دیگر نقاط جهان متأثر از همه‌گیری کرونا بود، و این امر باعث شد که رویداد چهارم در نهایت اختصار و به‌گونۀ مجازی برگزار شود؛ اما هیأت امنای بنیاد مصمم بود که فراگیری آن بیماریِ جهان‌گیر موجبِ توقفِ رویدادِ فرهنگیِ تقدیر از آثار مکتوب در زمینۀ کوهنوردی و کوهستان نشود. اینک برگزاری پنجمین دورۀ دوسالانه نیز بی‌چیزی نیست. برنامۀ پنجمین دوسالانۀ کوه‌نوشته‌ها (به سال 1401) در شرایطی برگزار می‌شود که جامعۀ ایران التهابی ملی را تجربه می‌کند، و جامعۀ کوهنوردی کشور نیز از ملال ناملایمات برکنار نیست. اندوه رنج‌ها که بر تعدادی از همنوردان، یا خانواده‌های همنوردان و نویسندگان عرصۀ کوه‌شناسی و کوهنوردی وارد شده است، خاطرِ همۀ اعضای خانوادۀ بزرگ کوهنوردی را مکدر ساخته است.
ملال خاطری که بدان اشاره شد، برخی همراهان را در برگزاریِ این رویداد فرهنگی دچار تردید کرده بود. اما بنیاد محمدی‌فر و دیگر همکاران، از این منظر به ماجرا نگریستند که ایرانِ چندهزارساله در طولِ روزگاری که از زایش و والایش آن می‌گذرد، از بسی فرازها و نشیب‌ها گذر کرده است، تا بدین نقطه از تاریخ رسیده است. گزاف نیست اگر گفته شود که داستانِ تمدن ایرانی به‌سانِ گروهی کوهنورد است که گرمای تموز و سرمای زمستانیِ استخوان‌سوز او را از برنامۀ صعود به چند هزارمتری‌ها باز نمی‌دارد و چالش با برف و یخ و آفتابِ جان‌فرسای یک دیوارۀ بلند را بخشی گریزناپذیر از یک برنامۀ پیمایش تلقی می‌کند. از این رو دست‌اندکارانِ دوسالانه، به احترام مشارکت‌کنندگان در جشنواره و فرستندگان آثار، گزینۀ «برگزاری»، و نه «خودداری» در اجرای دوسالانه را برگزیدند.
چند نکته و یادآوری
1-چنانکه در دوره‌های پیشین نیز اعلام شد، یادآوری می‌شود که رویکرد برگزارکنندگان این دوسالانه، انجامِ یک «مسابقه» نیست. هدفِ این رویداد، کمک به غنایِ روزافزون عرصۀ کتاب و نویسندگی در زمینۀ کوهنوردی، از راهِ تشویقِ اهل قلم به مطالعه، پژوهش، تألیف، ترجمه و انتشار کتاب‌های ارزشمند است.
2-ویژه‌برنامۀ آذر 1401، که به صورت یک مهمانی و گردهماییِ دوستدارانِ کوه و کتاب، به همتِ بلند کوهنوردِ اهل قلم، جنابِ محمدی‌فر برگزار می‌شود، فرصتی است برای تحکیم همبستگی و دوستی بین کوهنوردان، و بستری برای تبادلِ تجربه‌های ارزشمند پژوهندگان و نویسندگان، در زمینه‌های مختلفِ مرتبط با کوهنوردی و کوهستان.
3-برگزارکنندگان جشنواره قدردان حسنِ نظر و تلاشِ همۀ پژوهشگران و نویسندگانی هستند که با علاقه در زمینۀ کوهستان و کوهنوردی قلم می‌زنند و از سرِ لطف آثار خود را به جشنواره می‌فرستند. روند تولید آثارِ مکتوب در زمینۀ کوهستان و کوهنوردی، نشان از رشدی اگر چه کُند به لحاظ کمّی و کیفی، با شاخصِ رویکردِ علمی و پژوهشی و رعایت اصول و استانداردهای تألیف کتاب و مقاله در زمینۀ مورد نظر دارد. این رشد را به فال نیک می‌گیریم و صد البته اهمیت توجه بیشتر به رویکرد علمی را دراین‌باره مجدداً یادآوری می‌کنیم. رعایت شیوۀ نگارشِ فارسی، ارجاع‌دهی صحیح مطابق با موازین جهانی، رعایت حقوق معنوی و مالکیت فکری، پایبندی به قواعد ترجمۀ شیوا و در عینِ حال وفادار به متنِ اصلی، و موازین و اصول آماده‌سازی کتاب، شامل ویرایش و گرافیک و صفحه‌آرایی، مواردی هستند که همچنان عنایتِ بیشتری از سوی نویسندگان، ویراستاران و ناشران عرصۀ کوهستان و کوهنوردی را می‌طلبد.
4-در این دوره، حدود بیست اثر به دبیرخانۀ دوسالانه رسیده است. از این تعداد، درصد آثار با کیفیت چشم‌گیر بود و کار انتخاب اثر برگزیده را دشوار می‌کرد. همین جا یادآوری می‌شود که اگر نام اثری به عنوان اثر برگزیده ذکر نمی‌شود، به هیچ روی به معنای نادیده انگاشتنِ ارزشِ آن اثر نیست. همچنین برخی آثار رسیده، ذیلِ عنوان «کتاب» یا «مقاله» نمی‌گنجیدند و بیشتر صورتِ «یادداشت» یا «گزارش برنامه» یا حتی «نقشۀ جغرافیایی» داشتند. از آنجا که هدفِ دوسالانه برجسته‌سازی اهمیتِ «کتاب» و «مقالۀ علمی» در زمینۀ مورد نظر بوده است، ضمن سپاس از همۀ فرستندگان آثار گوناگون، تنها کتاب و مقاله‌های علمی به چرخۀ ارزیابی و داوری راه یافتند. بر این اساس، در این دوره گنجاندن آثار دیجیتال و وب‌نوشته‌ها نیز در دستور کار قرار نگرفت. شایان یادآوری است که یک اثر چندرسانه‌ای (در قالب سی‌دی) با موضوع اکتشاف غار نیز به دبیرخانه واصل شد که در جای خود محل توجه و قدردانی است.
5-همچنین یادآوری می‌شود که کتاب‌ها و مقالات تألیفیِ اعضای گروهِ اجرایی و دست‌اندرکارانِ دوسالانه و داوران، به مرحلۀ بررسی و داوری راه داده نشدند.
* معیارهای داوری و گزینشِ نوشتارها در پنجمین دورۀ دوسالانه
- اهمیت موضوع و توجه به نیازهای جامعۀ کوهنوردی ایران
- انسجام علمی، قوت استدلال و ارزش محتوایی
- رعایت قواعد نگارشی، ویراستاری و اصول ارجاع‌دهی، و رعایت حقوق مؤلفان و پدیدآوران
- رعایت قواعد آماده‌سازی کتاب، صفحه‌آرایی و اصول نشر
* نتایج داوری
– بخش تألیف کتاب:
1- کتاب «راهنمای دره‌نوردی و سنگ‌نوردی استان مرکزی» تألیف آقای حسین نوروزی، از انتشارات: «پیام دیگر»، به خاطر کار تولیدی ارزشمند در زمینۀ یکی از شاخه‌های مهم کوهنوردی (سنگ‌نوردی) در کوه‌های ایران، جنبۀ آموزشی و فنی کتاب با متن و عکس مناسب، و برخورداری از اصول فنی چاپ و نشر (گرافیک و صفحه‌آرایی زیبا)، شایسته عنوان اثر برگزیده دانسته شده است.
2- کتاب «درفک، شکوه مانا»، به قلم آقای نیما فریدمجتهدی و همکاران، که به اهتمام انتشارات «فرهنگ ایلیا» به زیور طبع آراسته شده، به خاطر معرفی جامعِ یکی از قله‌های مشهور و پرجاذبۀ کوهنوردی و طبیعت‌گردی، و تأثیری که در شناخت و حفاظت از طبیعت و جوانبِ مردم‌نگارانۀ مناطق کوهستانی خواهد داشت، شایستۀ تقدیر شناخته شده است.
دیگر نویسندگان و همکاران تألیف این اثر عبارتند از: بانو سمانه نگاه، و آقایان محمد دهدار، رضا خوشرفتار، عادل کاظمی، مسعود سلیم‌پور، میثم نوائیان، علیرضا صدری، و ابوطالب قاسمی
– بخش ترجمۀ کتاب:
1- کتاب «کوهنوردی و فلسفه» که ترجمۀ کتابی از مجموعۀ philosophy for everyone و در برگیرندۀ نوشته‌هایی از کوهنوردانِ اهل فلسفه در جهان انگلیسی زبان است، به قلم آقای محمدمهدی فلاح، و به همت انتشارات «نگارستان اندیشه» در اختیار خوانندگان فارسی‌زبان قرار گرفته است. این کتاب به خاطر نقشی که در غِنابخشیدن به فرهنگِ کوهنوردی دارد شایستۀ تقدیر شناخته شده است.
2- کتاب «سرطناب» که رمانی با موضوع کوهنوردی است، به قلم آقای ابراهیم نوتاش و با همت «انتشارات سبزان» به زیور طبع آراسته، و در اختیار خوانندگان فارسی‌زبان قرار گرفته است. این کتاب نیز به خاطر تأثیری که در ارتقاء فرهنگ و ورزش کوهنوردی خواهد داشت، شایستۀ تقدیر شناخته شده است.
– بخش مقاله و گزارش:
هیئت داوران، نوشتاری که با معیارهای «مقاله» تطبیق داشته باشد، دریافت نکرده است، اما گزارش آقای سلام اسماعیل‌سرخ با عنوان «سنگ‌نگاره‌های منطقۀ باینچو» را به دلیل آن که دو مفهوم کلان طبیعت و فرهنگ را بازتاب می دهد، شایستۀ تقدیر می‌داند.
*هیئت داوران:
اردشیر منصوری، عباس محمدی، عباس ثابتیان، پیمان فیوضات
*گروه برنامه‌ریزی و برگزاری دوسالانه:
داوود محمدی‌فر، علی دهباشی، محمد نوری، عباس محمدی، افسر فراحی‌شاندیز، سارا خوش‌چشم
پیروز باد ایران، و افراشته باد ستیغ کوه‌هایی که فراتر از تاریخ، پرچمِ طبیعت‌بنیادِ این سرزمین بوده‌اند.
تهران – آذر 1401
