- برگردان: دکتر ابوالفضل جوادی
چکیده
گرفتگی ماهیچه، معمولا در روند کار یا ورزش در محیط گرم رخ می دهد و گاهی با سفتی یا انقباض عضله همراه است. گاهی گرفتگی، تاخیری است و چند ساعت بعد رخ می دهد. ماهیچه های ساق، ران، شکم و شانه بیشتر گرفتار می شوند. شاید کمبود الکترولیت ها (کانی های محلول در مایعات بدن ) مانند سدیم، پتاسیم، کلسیم و منیزیم در پیدایش این پدیده نقش داشته باشد. این افراد بیش از دیگران در خطر گرفتگی ماهیچه هستند : شیرخواران، کودکان و سالمندان- افراد تنها – حضور در محیط گرم و بی تهویه- مصرف الکل- کار یا ورزش در گرما- مصرف برخی داروها.
علامتها و نشانه ها: تشنگی شدید- گرفتگی دردناک، غیر ارادی، کوتاه، متناوب و محدود شونده ماهیچه ها- چنگ زدن یا مالیدن ماهیچه گرفتار- خم شدن روی شکم- پوست خیس.
پیش گیری: پرهیز از محیطهای گرم و مرطوب و مصرف مایعات کافی و مناسب. البته در صورت ادامه فعالیت در گرما، بدن با شرایط سازگار می شود و در صورت دریافت آب و الکترولیت کافی، گرفتگی ها برطرف می گردند. استراحت کافی، از عوامل جلوگیری از گرفتگی ماهیچه است. برقراری تهویه کافی با کاربرد پوشاک مناسب نیز در پیشگیری از این پدیده نقش دارد.
کمکهای اولیه: استراحت در جای سایه و خنک دهید- دادن مایع خنک دارای الکترولیت- کشش آرام ماهیچه های گرفته- در صورت تداوم گرفتگی، انتقال بیمار به درمانگاه.
شمای بالا، خطر همراهی گرما، رطوبت و فعالیت جسمی را بخوبی نشان می دهد.
گرفتگی ماهیچه ( Muscle Cramp )، معمولا در روند کار یا ورزش در محیط گرم رخ می دهد. این پدیده، گاهی در دماهای نه چندان بالا نیز به چشم می خورد که علت آن، ناتوانی سازوکارهای جبرانی بدن بخاطر کم آبی (Dehydration)، استراحت ناکافی یا اختلال در دفع گرمای بدن است.
تعریف: گرفتگی های کوتاه و دردناک عضله که ضمن کار یا ورزش در محیط گرم رخ می دهند، گرفتگی ماهیچه نامیده می شوند. این پدیده، گاهی با سفتی یا انقباض عضله هم همراه است. گاهی گرفتگی، تاخیری است و چند ساعت بعد رخ می دهد. ماهیچه هایی مانند ساق، ران، شکم و شانه که کار سنگین کرده و خسته شده اند، بیشتر گرفتار می شوند.
علت: علت دقیق گرفتگی ماهیچه، روشن نیست اما به نظر می رسد کمبود الکترولیت ها (کانی های محلول در مایعات بدن ) در پیدایش این پدیده نقش داشته باشد. سدیم، پتاسیم، کلسیم و منیزیم از این الکترولیت ها هستند. آنها برای کارکردهای گوناگون بدن مهمند و عدم توازن آنها مشکلات جدی پدید می آورد. عرق انسان مقدار قابل توجهی سدیم دارد. نوشیدن مایعات بی سدیم یا با سدیم کم در ضمن تعریق شدید، می تواند وضعی پدید آورد که به آن هایپوناترمی (Hyponatremia) یا کاهش سدیم خون می گویند.
عوامل خطرزا (Risk Factors): این افراد بیش از دیگران در خطر گرفتگی ماهیچه هستند :
- شیرخواران، کودکان و سالمندان
- کسانی که تنها زندگی می کنند
- کسانی که نمی توانند در محیط گرم، تهویه مناسب ایجاد کنند
- کسانی که الکل مصرف کرده اند
- کسانی که در محیط گرم، کار یا ورزش می کنند
- مصرف کنندگان برخی داروهای آرام بخش، روان گردان، سرماخوردگی و ضد حساسیت
علامتها (Symptoms):
- تشنگی شدید
- گرفتگی ماهیچه که این ویژگی ها را دارد: دردناک، غیر ارادی، کوتاه، متناوب و محدود شونده
نشانه ها (Signs): در گرفتگی ماهیچه های دست و پا، ممکن است بیمار را در حال چنگ زدن یا مالیدن ماهیچه گرفتار ببینید. در مورد ماهیچه شکم، معمولا بیمار روی شکم خود خم می شود تا درد را کاهش دهد. پوست بیمار، معمولا خیس است.
پیش گیری: خود را از محیطهای گرم و مرطوب دور نگه دارید. پیش از کار یا ورزش در گرما و در ضمن آن، مایعات کافی و مناسب مصرف کنید. البته در صورت ادامه فعالیت در گرما، بدن با شرایط سازگار می شود و در صورت دریافت آب و الکترولیت کافی، گرفتگی ها برطرف می گردند. استراحت کافی، از عوامل جلوگیری از گرفتگی ماهیچه است. برقراری تهویه کافی با کاربرد پوشاک مناسب نیز در پیشگیری از این پدیده نقش دارد.
کمکهای اولیه: بیشتر گرفتگی های ماهیچه، خودبخود بهبود می یابند و نیاز به درمان ویژه ندارند اما این کارها به برطرف شدن آنها کمک می کنند:
- بیمار را در جای سایه و خنک استراحت دهید: برای ایجاد سایه از باتوم، پتو، زیرانداز چادر، شنل باران یا دیگر امکانات در دسترس کمک بگیرید.
- کفشهای بیمار را درآورید و یقه و کمربند وی را شل کنید.
- حدود یک لیتر مایع خنک دارای الکترولیت را بآرامی به بیمار بخورانید.
- ماهیچه های گرفته را آرام کشش دهید.
- در صورت تداوم گرفتگی، بیمار را به درمانگاه انتقال دهید.
* از قرصهای نمک استفاده نکنید. آنها موجب اختلال گوارشی می شوند و مایعات از دست رفته را جبران نمی کنند.
زمان آغاز درمان: گرفتگی ماهیچه می تواند بسیار دردناک باشد. اگر گرفتگی با استراحت، خنک کردن و جایگزینی آب و الکترولیت برطرف نشد، به فکر درمان باشید! گرفتگی می تواند پیش درآمد گرمازدگی باشد که شکل شدیدتری از اختلالات ناشی از گرماست. در صورت پیدایش این حالتها، درمان فوری لازم است:
- ناتوانی از نوشیدن مایعات کافی بخاطر تهوع یا استفراغ، که در این شرایط بیمار نیاز به تزریق وریدی سرم نرمال سالین ( نمکی ) دارد.
- علامت ها شدیدتر یا گسترده تراز آن باشند که معمولا در گرمازدگی دیده می شود مانند گیجی، واماندگی، سردرد، استفراغ، تنگ نفس و تب بالا.
پس در مواردی که علامتها شدیدند یا مایعات وریدی مورد نیاز است، باید بلافاصله درمان آغاز شود یا بیمار به نزدیکترین درمانگاه انتقال یابد.
درمان: برای گرمازدگی شدید، معاینه پزشکی و تجویز مایعات وریدی کافی است اما بیشتر گرفتگی های ماهیچه را می توان با آب و الکترولیت خوراکی برطرف کرد.
پیش آگهی: بیشتر گرفتگی های ماهیچه ای ناشی از گرما، محدود شونده هستند و خودبخود بهبود می یابند.
:REFERENCE
CDC.gov. Extreme Heat: A Prevention Guide to Promote Your Personal Health and Safety
Author: John P. Cunha, DO
Editor: Melissa Conrad Stöppler, MD
