فواید سنگنوردی برای سلامت روان
کتی لمبرت[1]
مترجم: پگاه صمدزاده
یادداشت مترجم: زندگیِ مدرن در دنیایی دائما در حال تغییر، با ناپایداری های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی، پر از اخبار و اسیر شبکه های اجتماعی همه ی انسان ها را مستعد انواع آسیب های روحی میکند. آگاهی از این آسیب ها و چگونگی مواجهه با آنها میتواند به ما کمک کند تا بتوانیم در صورت بروز برای تشخیص یا کنترل اقدام کنیم یا به یاری عزیزانمان بشتابیم. 10 اکتبر، روز جهانی سلامت روان است و این مقاله به بهانه ی این روز و با هدف آگاهی بیشتر از پتانسیل های سنگنوردی ترجمه شده است.
دو هواپیمای جنگی زوزه کشان بالای جزیره ی کالیمنوس یونان می گذشتند و سکوت را می شکافتند. محکم روی سنگ جمع شدم و پاهایم را روی یکی از سنگ های رسوبی عظیم گرِند گروتا[2] باز کردم. ترس بمباران باعث شد سنگ را محکم تر از قبل بگیرم هرچند منطقا می دانستم که جزیره ی کالیمنوس هدف حمله نیست اما قادر به کنترل وحشتم نبودم. بزهای تپه ی پایین و پرنده های داخل غارها هم از صداها ترسیده بودند. هواپیماها که بعدا می فهمم ترکیه ای هستند، در حال جابجایی محموله های کشنده به سرزمین های دیگر بودند. مضطرب بودم، به صخره چنگ زدم، ناموزون نفس می کشیدم. غرش هواپیماها که محو شد و سکوت بازگشت، به صعودم ادامه دادم. نوک شست پاهایم بالاتر رفته و دست هایم گیره ی زمخت درخشانی را گرفته بود. هر چه بالاتر می رفتم احساس بهتری داشتم. سنگنوردی مثل همیشه من را دوباره متمرکز کرد. به کسانی فکر کردم که پس از من غرش این هواپیماها و چه بسا بدتر صدای فروافتادن یک بمب را شنیده اند؛ واقعیتی تلخ برای بسیاری از مردم دنیای امروز ما!
ما در دنیایی پر از آشوب و اضطراب زندگی می کنیم. نماینده ی عالی پناهندگان سازمان ملل متحد در گزارشی اعلام کرده که از زمان آغاز جنگ داخلی سوریه در سال 2011 بیش از ده میلیون سوری در داخل و خارج از این کشور آواره شده اند که حدود 5/6 درصد کل جمعیت خاورمیانه است. با خودم فکر می کنم کسانی که در مناطق جنگی زندگی می کنند پس از تحمل آسیب های روحی، به زندگی عادی بازمیگردند؟ آیا فرصت های مثل سنگنوردی برای تمرکز و آرامش دوباره دارند؟
فعالیت فیزیکی از گذشته برای درمان آسیب های روحی توصیه می شده اما سنگنوردی به این دسته از فعالیت های فیزیکی اضافه شده است. سازمان های مختلفی در سراسر جهان که به پناهندگان و جوان های پرخطر می پردازند از سنگنوردی استفاده می کنند. سنگنوردی به سطح بالایی از تمرکز و هماهنگی نیاز داد؛ درگیری همزمان ذهن و جسم برای حرکت سیال و پیوسته. این نسخه ی درمانی موثری برای ضربهی روحی است همانطور که باربارا رابین وِینریب[3] در کتاب «بحران درمان و تروما با ذهن، جسم و روح[4]» می نویسد «هارمونی بدن و ذهن پس از فجایع طبیعی خاصیت درمانی دارد و میتواند به شما آرامشی درونی دهد.».
در سال 2012 مجله ی «روانشناسی ورزش و تمرینات فیزیکی» نتیجه ی پژوهشی را منتشر کرد که در آن در دانشگاه پِن استیت فعالیت روزانه ی 190 دانشجو پیگیری و این نتیجه حاصل شده بود که هر چه دانشجویان از نظر فیزیکی فعال تر باشند احساس عمومی بهتری در تجربه ی هیجان و اشتیاق دارند. همچنین ورزش در درمان اختلال استرس پس از حادثه (PTSD) بسیار موثر بوده است. در سال 2005 مطالعه ی اولیه ای بر روی افرادی که از استرس پس از حادثه، اظطراب و افسردگی رنج می بردند انجام شد و به آنها یک برنامه ی دوازده مرحله ایِ ایروبیک ارائه شد. نتایج منتشر شده حاکی از کاهش چشمگیر نشانه های این اختلالات بود. تمرینات ورزشی – از جمله سنگنوردی- مواد شیمیایی در مغز مثل دوپامین، نورپینفرین و سروتنین که مربوط به خلق هستند را بالا می برند و روحیه ی ما را بهتر میکنند. در سال 2015 در بیمارستانی دانشگاهی در شهر اِرلانگن آلمان پژوهشی به بررسی تاثیر درمانی سنگنوردی – بویژه بولدرینگ داخل سالن – بر کسانی که از افسردگی رنج می برند پرداخت. در این مطالعه ی شانزده هفته ای، نیمی از 47 نفر شرکت کننده بطور منظم سنگنوردی می کردند در حالی که نیمی دیگر نمونه هایی از افراد بدون تمرین و تحت کنترل بودند. افرادی که افسردگی شدیدتری داشتند و منظم تمرین می کردند بهبود قابل توجهی نسبت به افراد بدون تمرین داشتند.
سنگنوردی همچنین احساس خودکارآمدی را تقویت می کند که یکی دیگر از مزایای درمانی است. خواندن مسیر و یادگیری حرکات، مهارت ها و تکنیک های جدید انگیزه هایی برای ادامه ی تلاش بوجود میآورند. در حین این فعالیت، مغز سیلی از دوپامین آزاد می کند و مسیرهای عصبی را در غدد اساسی وابسته به پاداش ما ایجاد میکند. بعبارت عام تر هر بار که تلاش می کنیم و به هر شیوه ی کوچک یا بزرگی موفق می شویم، مسیرهای مثبتی در سیستم پاداش مغز خود ایجاد می کنیم.
با توجه به شواهد بالا استفاده از سنگنوردی در درمان افسردگی یا اضطراب یا استرس پس از حادثه منطقی به نظر می رسد. در نه سال گذشته من با موسسه ی غیرانتفاعی سیِکریدراک (Sacred Rok) واقع در یوسِمیتی که ران کاوک (Ron Kauk) اسطوره ی سنگنوردی موسس آن است کار کرده ام که به جوانان درمعرض خطر در کالیفرنیا کمک می کند. این موسسه جوانان را برای کمپینگ و سنگنوردی به پارک ملی یوسمیتی و پینِکِل می برد. من از ابتدا در کنار این موسسه بوده ام و در طول این مسیر نمونه های بسیاری را دیده ام که در آن شرکت کنندگان از استرس و اضطراب رها شده اند حتی برای یک لحظه! فقر، محیط زندگی ناامن، نبود امکانات موجب زندگی پراسترس این جوانان می شود. یکی از این جوانان پس از یک دوره ی سنگنوردی در پاییز سال 2016 گفت «قسمت مورد علاقه ی این برنامه برای من این بود که بدون اینکه تسلیم شوم، موفق شدم. در ابتدا تمایل زیادی داشتم سنگنوردی کنم، بر روی آن تمرکز کردم و از پس آن برآمدم. حالا میدانم که اگر تمرکز کنم، هر کاری را در زندگی ام می توانم انجام دهم.».
سنگوردی تنها به جوان های در معرض خطر کمک نمی کند. سازمان سوییسی کلایمباِید(ClimbAID) در وب سایتش نوشته «شرایط فیزیکی و روانی پناهندگان را با سنگنوردی ارتقا میدهد.». این سازمان در سوییس گروهی از مردم سوییس و پناهندگان خاورمیانه و آسیای مرکزی را در برنامه های سنگنوردی شرکت داد. جلسات سنگنوردی هفته ای پنج بار در سه شهر برگزار می شوند. از آگوست لبنان نیز بعنوان یکی از بخشهای پروژه ی سِیکریدراک در این زمینه فعال و دیواره های مصنوعی در آنجا نصب شد. موسس کلایمب اِید به من گفت «ما تکنیک های بولدر و مسیرخوانی را کار میکنیم اما در عین حال دور هم جمع می شویم و درباره ی مشکلات موقعیتی (پناهندگان) و راه حل های آنها حرف میزنیم. آنچه ما در سالن به آن میپردازیم پرورش مهارت های سنگنوردی و ایجاد اجتماعی است که همه ی افراد حاضر به آن حس تعلق خاطر داشته باشند.». درحالیکه جنبه های فیزیکی سنگنوردی به آسیب های روحی کمک می کند، اجتماعی که این ورزش ایجاد می کند به همان اندازه و حتی بیشتر مفید است.
بعنوان سنگنورد ما شانس سفر و تجربه ی مکان های زیبا برای صعود و تمرین را داریم که هم به ما انگیزه می دهد و هم زندگی مان را غنی می کند. تنها قدردانِ این موقعیت بودن کافی نیست و ما می توانیم از این فرصت استفاده کرده و به دیگران کمک کنیم. ما میتوانیم آنچه از سنگنوردی به دست می آوریم – دستاورد فیزیکی، تمرین مهارت، توانمندی حل مسئله و مدیریت بحران، و صبر و تجربه ی اجتماع- را برای کمک به دیگران مثل پناهجویان یا جوانان آسیب پذیر استفاده کنیم. در دنیایی پر از جنگ و هزارپاره شده، سنگنوردی ابزاری برای دور هم جمع کردن افراد بدون در نظر گرفتن تفاوت های آنها و از بین بردن مرزها و ایجاد اجتماعی امن و پویا است.
منبع: سپتامبر 2017 www.climbing.com
[1] . سنگنورد حرفه ای با20 سال تجربه از بولدر تا دیواره های بلند در منطقه ی سیِرا نِوادای کالیفرنیا
[2] . Grand Grotta: سایت سنگنوردی در جزیره ی کالیمنوس یونان در مجاورت دریای اژه. این منطقه از جنس سنگ آهک است و 50 مسیر مختاف با درجه های سختی 7a-8b دارد.
[3] . Barbara Rubin Wainrib
[4] . Healing Crisis and Trauma with Mind, Body, and Spirit (Springer Publishing Company, 2006)